Kwiaty dookoła świata – kultura hinduska

Są piękne, fascynujące, niesamowicie tajemnicze. Pachną kurkumą i curry, mienią się feerią barw. Indie, bo o nich mowa, to naprawdę niesamowita kraina. Dla nas jest krainą kwiatami płynącą. Bo być może nie wiesz, ale rośliny są w niej otoczone szczególnym kultem. I nie ma się czemu dziwić – w końcu pozostają jednym z najwspanialszych wytworów natury. Chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jakie miejsce zajmują kwiaty w kulturze hinduskiej? A zatem zapraszamy Cię w niesamowitą podróż do Azji Południowej.

Indie – kraj, który tonie w kwiatach

Kwiaty są lubiane i pożądane w każdej kulturze – co do tego nie ma wątpliwości. W hinduskiej natomiast zajmują miejsce szczególne. Pojawiają się w mitach i przy obrzędach religijnych. Są poświęcane bóstwom i wykorzystywane w czasie różnorodnych uroczystości, przyjęć oraz festiwali. Wielu z nich przypisuje się znaczenie magiczne. Inne są szeroko wykorzystywane w ajurwedzie. Krótko mówiąc – trudno wyobrazić sobie, żeby hindusi potrafili z nich zrezygnować. O popularności roślin w Indiach świadczy chociażby fakt, że każdego roku z rzeki Ganges wyławia się około 8 milionów ton kwiatów, wrzucanych do wody na cześć jednego z bogów albo w ramach ceremonii religijnej. Co ciekawe, rośliny są następnie poddawane recyklingowi. Tworzy się z nich między innymi barwne proszki, wykorzystywane następnie w czasie święta Holi, czyli święta kolorów odpowiadającemu w pewnym sensie pierwszemu dniu wiosny w kulturze europejskiej.

Kwiaty jako atrybuty bóstw – od lotosu, przez bambus, po trzcinę

Kwiecistą podróż po Indiach rozpocznijmy od absolutnego numeru jeden w tej kategorii – kwiatu lotosu. Od wieków pozostaje on atrybutem Lakszmi, czyli małżonki boga Wisznu. Co ciekawe, według mitologii hinduskiej lotos wyrasta z… Pępka Wisznu. Trochę nieprawdopodobne, prawda? Powróćmy więc na ziemię i przyjrzyjmy się bliżej liściom rośliny. Są one pokryte mikroskopijnymi woskowymi strukturami tworzącymi hydrofobową powierzchnię. W ten sposób nie przywierają do nich żadne zanieczyszczenia – mimo że lotosy rosną na podmokłych, błotnistych podłożach. Z tego względu kwiaty te są uznawane za symbol czystości ducha, doskonałości i słońca. Ucieleśniają bóstwo.

Wiesz już, że kwiat lotosu jest atrybutem Lakszmi. A jaka roślina przynależy do jej małżonka? Odpowiedź jest krótka: bambus. Jego pędy są też uważane za atrybut drugiego wielkiego hinduskiego boga, czyli Sziwy. Z kolei atrybutem boga Ganesza jest łuk wykonany z wygiętej w łuk trzciny, z którego strzela strzałami zrobionymi z kwiatów. Prawda, że zrobiło się trochę baśniowo?

Kwiaty jako ofiara dla bogów

Oprócz tego, że w kulturze Indii kwiaty są atrybutami poszczególnych bóstw, są też im ofiarowywane. I to z najróżniejszych okazji. Przykładem mogą być kwiaty tamanu składane Sziwie podczas codziennej porannej pudży, czyli obrzędu ofiary. Bóstwu stworzenia i zniszczenia ofiaruje się ponadto kwiaty bauhinii zmiennej, mleczary i oleandra. Z kolei Wisznu składa się opadłe i uschnięte liście bazylii azjatyckiej (wraz z pożywieniem, podczas codziennych rytuałów ofiarnych) oraz kwiaty paczuli. Natomiast o kwiatach jaśminu można powiedzieć, że są uniwersalne w kulturze hinduskiej. Dlaczego? Ponieważ można składać je w ofierze wszystkim bóstwom. Z kolei pastą z drzewa sandałowego naciera się posągi bóstw.

Kwiaty podczas hinduskich świąt i uroczystości

Rośliny towarzyszą hindusom również podczas rozmaitych świąt. Zwykle są to kwiaty związane – tak jak uroczystość – z konkretnym bóstwem. Podczas Shivaratri, czyli najważniejszego święta dla wyznawców boga Śiwy, rytualnie spala się konopie indyjskie. Z kolei przy święcie Durgapudźa, upamiętniającym dziewięć dni, podczas których Parwati mogła opuścić swojego męża Śiwę i udać się do matki, bogini ofiaruje się kwiaty hibiskusa.

Poza świętami na cześć hinduskich bóstw, kwiatów nie może zabraknąć w bardziej przyziemnych ceremoniach, w których w głównej roli występują ludzie – oczywiście otoczeni opieką bogów. Jedną z najbardziej wystawnych jest uroczystość zaślubin. Kwiaty są wówczas wykorzystywane do dekoracji. Zdobią miejsca, w których odbywa się uroczystość. Mogą być rozsypane na posadzce, zawieszone w formie girland albo ułożone w kompozycje. Obowiązkowo zdobią stoły. Goście często zakładają naszyjniki i bransolety z kwiatów. Co ciekawe te ostatnie często wykonuje się z popularnych w Polsce aksamitek.

Ceremonia Haldi i Mhendi

Warto pamiętać, że w Indiach ceremonia ślubna trwa kilka dni i wiąże się z szeregiem rytuałów. Jednym z nich jest ceremonia Haldi odbywająca się przed zaślubinami. Podczas uroczystości przyszli państwo młodzi są nacierani pastą z kurkumy oraz wonnych kwiatowych olejków, których zadaniem jest odegnanie złych duchów i zapewnienie parze szczęśliwego życia.

Z kwiatami, chociaż nie bezpośrednio, związana jest też przedślubna ceremonia Mhendi. Podczas niej panna młoda i jej najbliżsi malują ciała henną – wykonaną z roślinnych barwników. Warto dodać, że ozdoby te często przybierają kwiatową postać. Im są bardziej misterne, tym lepiej. Dla samej panny młodej na ceremonię Mhendi przeznacza się około 4 godzin.

Dla Europejczyków Indie są z pewnością innym światem. Odległym i trochę magicznym. Fascynującym, a czasem przerażającym. Nikt chyba nie ma jednak wątpliwości, że są kolorową plamą na kuli ziemskiej. I miejscem, w którym kwiaty są obecne dosłownie na każdym kroku.